آثار تجزیۀ قرارداد در حقوق ایران

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبایی، نویسنده مسؤول

چکیده

در فقه و حقوق ایران بقاء و اجرای قرارداد حائز اهمیت بوده و قانونگذار در موارد متعددی بر این امر تأکید نموده است. اما انعقاد هر قرارداد لزوماً به اجرای کامل آن منتهی نمی‌شود. در شرایطی که اجرای کامل قرارداد به هر دلیل امکان‌پذیر نیست، یا طرفین قرارداد تمایلی به اجرای کامل قرارداد ندارند، تجزیه قرارداد موجب می‌شود هر میزان از قرارداد که تا آن زمان اجرا شده است، صحیح و واجد آثار و تبعات حقوقی در روابط میان طرفین قرارداد باشد. در واقع تجزیه قرارداد مبتنی بر این تئوری است که اصل بر اجرای قرارداد است، اما چنانچه مانعی در راه اجرای این اصل حادث شود، اجرای ناقص یا قسمتی از قرارداد بهتر از رها کردن و چشم‌پوشی از تمام قرارداد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effects of Contract Abstraction in Iranian Law

نویسندگان [English]

  • Habiballah Rahimi 1
  • Zohre Karimi 2
1
2
چکیده [English]

Continuance and performance of a contract is important in Iranian law and legislator has emphasized it in several cases. Entire performance is the aim and interest of concluding a contract. In condition that complete performance of a contract is not possible at any reason and breach occur in the part of it, the necessity of severance of a contract come into existence. Applicable principals prevent termination whole of the contract for a partial breach, thus  while an abstraction is created on the way of accomplishment of the principle of entire performance, partial performance of a contract is better than letting loose and giving up of a whole. This rule results from principal of severability of a contract that cause any part of a contract that have been enforced, being correct and have lawful effects between contractual parties.

کلیدواژه‌ها [English]

  • severance of contract
  • installment of Consideration
  • right of cancellation
  • extinction of obligation
آملی، محمدتقی، البیع و المکاسب، جلد 2. قم: مؤسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سنگی، بی‌تا.
امامی، سید حسن. حقوق مدنی، جلد 1 و 2، تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ ششم، 1366.
انصاری، شیخ مرتضی. المکاسب، جلد 2 و 3 و 5 و 6، چاپ هشتم. قم: انتشارات مجمع الفکر الاسلامی، 1428 ه‍ ق.
بازگیر، یداله. آراء دیوانعالی کشور در امور حقوقی. تهران: انتشارات ققنوس، 1377.
حسینی روحانی، محمد صادق. فقه الصادق، جلد 16. قم: انتشارات دارالکتاب، بی‌تا.
سلطان احمدی، جلال. «تجزیه‌پذیری قرارداد در حقوق ایران، انگلیس و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (وین 1980).» رساله دکترای حقوق خصوصی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، 1388.
شهید ثانی (زین‌الدین علی عاملی). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: انتشارات مجمع الفکر الاسلامی، 1382.
شهیدی، مهدی. حقوق مدنی (شروط ضمن عقد)، جلد 4. تهران: انتشارات مجد، 1386.
شهیدی، مهدی. حقوق مدنی (سقوط تعهدات)، جلد 3، چاپ چهارم. تهران: انتشارات حقوقدان، 1377.
صفایی، سید حسین. دوره مقدماتی حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها)، جلد 2، چاپ پنجم. تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان، 1386.
طباطبایی حکیم، سید محسن. نهج الفقاهه. قم: انتشارات 22 بهمن، بی‌تا.
طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم. حاشیه المکاسب، جلد 2. قم: مکتب شمس قلم، بی‌تا.
طباطبایی، سید علی. ریاض المسائل، جلد 1. قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1419 ه‍ ق.
عابدیان، میرحسین. شروط باطل و تأثیر آن در عقد، چاپ دوم. تهران: انتشارات جاودانه، 1387.
علامه حلی. تذکره الفقها، جلد 1. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، 1414 ه‍ ق.
کاتوزیان، ناصر. قواعد عمومی قراردادها، جلد 3، چاپ پنجم. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
کاتوزیان، ناصر. قواعد عمومی قراردادها، جلد 4، چاپ پنجم. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
کاتوزیان، ناصر. قواعد عمومی قراردادها، جلد 5، چاپ پنجم. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
کاتوزیان، ناصر. نظریه عمومی تعهدات. تهران: انتشارات یلدا، 1374.
گندمکار، رضا حسین. مسؤولیت تضامنی قراردادی. قم: انتشارات دانشگاه قم، 1384.
مامقانی، شیخ عبدالله. مناهج المتقین. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، 1344 ه‍ ق.
متین دفتری، احمد. مجموعه رویه قضایی (قسمت حقوقی).
محقق داماد، سید مصطفی. بررسی فقهی حقوق خانواده. تهران: نشر علوم اسلامی، 1365.
محقق قمی. رساله شرط ضمن عقد (منضم به کتاب غنایم الایام). چاپ سنگی، بی‌تا.
مراغه‌ای، میرفتاح. العناوین. چاپ سنگی در یک مجلد، بی‌تا.
الموسوی الخمینی، سید روح‌الله. تحریر الوسیله، جلد 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1362.
موسوی بجنوردی، سید میرزا حسن. القواعد الفقهیه، جلد 1 و 3، چاپ دوم. قم: انتشارات مکتب صدر، بی‌تا.
نائینی، محمدحسین. منیه الطالب فی شرح المکاسب، جلد 1 و 2. قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1418 ه‍ ق.
نجفی، محمد حسن. جواهر الکلام، جلد 22 و 23. قم: انتشارات دارالکتب اسلامیه، 1377 ه‍ ق.
نراقی، ملا محمد. مشارق الاحکام. چاپ سنگی در یک مجلد، بی‌تا.