تأثیر متقابل حقوق حمل‌ونقل هوایی بین‌المللی و حقوق بین‌الملل خصوصی بر یکدیگر با تأکید بر رویه قضایی دادگاه‌های ایران

نویسنده

دکترای حقوق بین‌الملل، وکیل دادگستری

چکیده

هواپیما امروزه یکی از متعارف‌ترین وسایل حمل‌ونقل جهت جابه‌جایی افراد به حساب می‌آید. گستردگی استفاده از این وسیلۀ نقلیه در طول سالیان متمادی، منجر به ایجاد مجموعه‌ای از قواعد و ضوابط شده که شاخۀ حقوقی خاص و مستقلی را با عنوان «حقوق حمل‌ونقل هوایی بین‌المللی» ایجاد کرده است. رشته‌ای که حقوق و تعهدات طرفین یک پرواز، یعنی مسافر و متصدی حمل را تحت نظم و قاعده درآورده و خصوصاً حمایت‌های لازم از مسافران را در برابر شرکت‌های هواپیمایی مقرر می‌دارد؛ اما از آنجا که گسترۀ رابطه طرفین یک پرواز بین‌المللی از محدوده جغرافیایی یک کشور فراتر می‌رود، این رابطه علاوه بر مقررات بین‌المللی، به قوانین ملی بیش از یک کشور نیز ارتباط پیدا می‌کند. در نتیجه برای تعیین قوانین ماهوی مناسب (قانون حاکم) بر رابطه طرفین، حقوق حمل‌ونقل هوایی بین‌المللی کافی نبوده و لازم است تا برای یافتن سایر قوانین مرتبط، به قواعد حقوق بین‌الملل خصوصی نیز متوسل شویم. همین امر به تأثیرات متقابل حقوق حمل‌ونقل هوایی بین‌المللی و حقوق بین‌الملل خصوصی بر یکدیگر منجر می‌شود. این مقاله قصد دارد تا این تأثیر متقابل را خصوصاً در نظام حقوقی کشورمان با نگاه ویژه به رویه قضایی دادگاه‌های ایران مورد توجه، نقد و تجزیه و تحلیل قرار دهد.

عنوان مقاله [English]

The Reciprocal Effect of International Aviation Law and International Private Law; Emphasizing on Practice of the Iranian Courts

نویسنده [English]

  • behazin hasibi
چکیده [English]

Currently, the airplane is considered as one the most common vehicles for transferring people. Extensive use of this vehicle for many years has created a package of regulations and provisions in this field which is so-called “International Aviation Law”. This segment of law specifies the rights and liabilities of flight parties -passengers and carriers- and particularly establishes required protections of passengers against airlines.
Since scope of relation of international flights parties goes beyond the borders of one country, beside the international norms, reference to domestic laws of more than country is inevitable. Consequently, to find and apply the proper law (applicable law), the International aviation law is not the only source and for achieving other relevant laws, should be referred to international private law as well. This fact leads to reciprocal effects of these two fields (International Aviation Law and International private law) on each other.
This paper is intended to examine the above mentioned interaction emphasizing on practice of Iranian courts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Private Law
  • International Aviation Law
  • Applicable Law
  • conflict of laws
  • Contract
  • Warsaw Convention
  • Carrier
  • damages
  • delay in transportation
الف: منابع فارسی
کتاب‌ها
الماسی، نجادعلی. حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ دوم. تهران: نشر میزان، 1383.
جباری، منصور. حقوق حمل‌ونقل بین‌المللی هوایی، چاپ اول. تهران: نشر میزان، پاییز 1390.
کاتوزیان، امیرناصر. قواعد عمومی قراردادها، چاپ دوم. تهران: شرکت انتشار، 1376.
کاتوزیان، امیرناصر. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ دوم. تهران: نشر دادگستر، پاییز 1377.
نقیبی، سید ابوالقاسم. خسارت معنوی در حقوق اسلام، ایران و نظام‌های حقوقی معاصر. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1386.
مقالات
اصغری آقمشهدی، فخرالدین. «جبران خسارت معنوی در حقوق ایران». پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی 9 و 10 (1382): 48-31.
حسیبی، به‌آذین. «آثار حقوقی فروش بلیت بیش از ظرفیت هواپیما در پروازهای بین‌المللی» در جامعه بین‌المللی و حقوق بین‌الملل در قرن 21، مجموعه مقالات اهدایی به دکتر محمد رضا ضیائی بیگدلی، 537-525. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1392.
قافی، حسن. «ماهیت و میزان اعتبار قرارداد الحاقی». مجله فقه و حقوق 2 (1383).
کدخدایی، عباسعلی. «نگرشی به ساختار دیوان دادگستری اروپایی و نقش آن در روند همبستگی اتحادیه». مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 51 (1380): 106-87.
محمدزاده وادقانی، علیرضا و ماشاالله بناء نیاسری. «کنوانسیون راجع به یکنواخت کردن برخی مقررات حمل‌ونقل هوایی بین‌المللی». مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 68 (1384).
اسناد و آراء
دادنامه شماره 9109972161900292، صادره از شعبه 87 عمومی حقوقی تهران، مورخ 91/4/4.
دادنامه 9109970220700768 ، صادره از شعبه 7 دادگاه تجدید نظر استان تهران، مورخ 1391/8/17، مجموعه آراء قضایی دادگاه تجدید نظر استان تهران (حقوقی)، اداره انتشار رویه قضایی کشور، آبان ماه 1391.
دادنامه شماره 9109970221001572 ، صادره از شعبه 10 دادگاه تجدید نظر استان تهران، مورخ 91/11/4.
دادنامه شماره 9109972161901112، صادره از شعبه 87 دادگاه عمومی حقوقی تهران، مورخ 91/11/17.
دادنامه شماره 9209972161900564، صادره از شعبه 87 عمومی حقوقی تهران، مورخ 92/5/29.
دادنامه شماره 9309970221800130 ، صادره از شعبه 18 دادگاه تجدید نظر استان تهران، مورخ 93/2/10.
پرونده کلاسه 9109982161900225، سال 1391، مختومه در شعبه 87 دادگاه عمومی حقوقی تهران.
دستور العمل حقوق مسافر در پروازهای داخلی. ویرایش هفتم، مصوب شورای عالی هواپیمایی، 1394.
ب: منابع انگلیسی
اسناد و آراء
Emirates Conditions Of Carriage For Passengers And Baggage, 10 May 2012, available at: http://www.emirates.com/nl/english/images/english%20final10may2012%20%20(3)_tcm 394-194795.pdf
Qatar Airways Conditions of Carriage for Passengers and Baggage, 7 May 2014, available at: http://www.qatarairways.com/iwov-resources/temp-docs/conditions-of-carriage-20140507 .pdf
European Court of Justice Judgment, Ronny Henning v. Germanwings GmbH case, judgmentof the court (Ninth chamber), 4 September 2014, Case No C-452/13, available at: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:62013CJ0452
http://airconsumer.dot.gov/publications/flyrights.htm#overbooking.